Bouw van het onderstel

Na al het voorbereidende werk aan het onderstel en de tandwielkast was ik er ten langen leste aan toe om het chassis definitief samen te bouwen. Het mag een lange weg lijken en dat was het ook wel. Maar het is goed alle mogelijkheden en afhankelijkheden tussen onderstel en tandwielkast te overwegen vóórdat je aan de finale samenbouw begint. Je kunt dan nog altijd terugkeren op je schreden. Dit is de eerste lok waarvan ik de aandrijving herzie en het loonde de moeite om daar de tijd voor te nemen. Op zijn minst heb ik nu het vertrouwen om het onderstel in elkaar te zetten. Daar gaan we...

In de slotfase van het voorbereidende werk vermeldde ik dat ik drie aslagerbussen al op hun plaats heb gesoldeerd. De zeven overige gaten werden iets groter geruimd dan strikt noodzakelijk. De bussen kregen daarmee een speling van ongeveer 0,5 mm. Wat is de lol ervan? Nou, als ik de boel eenmaal in samenbouwmal hang en de richtassen plaats dan wordt het frame gefixeerd door deze drie vaste referentiebussen (gele cirkels)

• de twee bussen van de middenas fixeren het frame in de dwarsrichting (rode pijl)
• de ene bus aan de achteras fixeert daarna het frame in de langsrichting.

De zeven iets overmaatse gaten laten de richtassen de ruimte om de overige bussen correct uit te lijnen. Op die manier weet ik dat alle bussen in één vlak liggen en opgelijnd zijn met de centerlijn van de assen.

De frameplaten in de mal met de zeven bussen nog apart op de richtassen gestoken.

Ik haalde de koppelstangen uit de ets en zag dat de gaten voor de krukpennen aanzienlijk te groot waren. Ik had een klein voorraadje krukpenbussen van Alan Gibson liggen die als een handschoen over de krukpennen van DJH pasten. Ik besloot die aan te wenden om de gaten klein te krijgen.

Ik ruimde de gaten op en soldeerde de bussen er in.

Opmerking: de bussen zijn van staal gemaakt en staal is een stuk lastiger te solderen. Ik zette de soldeerbout op 450 graden en gebruikte S39 als vloeimiddel. Door goed te verhitten vloeide de soldeer dan toch uit en "pakte".

De onderste koppelstang is al gedaan, de bovenste is zo uit de doos. Het verschil in gatgrootte is duidelijk zichtbaar.

◄ Op de krukpen: vrijwel geen speling.

Ongetwijfeld zal ik de gaten toch weer iets moeten ruimen bij de samenbouw van het frame, maar nu weet ik in ieder geval dat ik ben uitgegaan met de geringste mate van speling.

Om te zien of alle vijf de gaten aan de ene zijde uitgelijnd waren met die aan de andere zijde legde ik beide stangen naar elkaar toe gekeerd over vijf krukpennen. Ze zouden er zo overheen moeten passen.

Nou, het was maar goed dat ik dat controleerde. Vier gaten waren oké, maar de vijfde wilde er niet overheen vallen. Nauwkeurig nameten leverde op dat één van de stangen iets verbogen was. Na wat correcties doorstonden de stangen de proef wel. Weer een belangrijke bron van problemen geëlimineerd.

De koppelstangen geplaatst, de bussen ingeschoven en uitgelijnd.

Ergens doet deze opstelling me denken aan een galeischip.

Ik stelde het frame ongeveer in het midden van de mal en schoof de zeven losse bussen op hun plaats. Zes gingen er zonder protest in, de zevende leek er moeite mee te hebben. Met wat wurmen ging hij er toch in maar als ik met mijn ogen knipperde dan lag hij er weer uit.

Ik haalde alles dus weer uit elkaar, vergrootte het desbetreffende gat en stelde het frame weer samen. Nu viel alles vanzelf op zijn plaats.

Darop werd het hele frame in elkaar gesoldeerd, waarbij ik een ongelijke opbouw van warmte vermeed.

Ik verwijderde in dit stadium nog niet de overtollig soldeer van het frame. Het frame moet nog getest worden op een vrije loop en ik moet eventueel alsnog weer solderen. Tot die tijd volsta ik met het verwijderen van eventueel soldeer op de vlakken van de aslagerbussen.

Ik moneteerde nu de wielen en de koppelstangen. Ondanks mijn hoge verwachtingen bleek het onderstel niet op slag vrij te lopen. Dat is tenslotte de heilige graal, maar helaas. Anderzijds, de beweging was al wel zo vrij dat ik geen reden zag om weer naar de soldeerbout te grijpen. Ik volstond om op zoek te gaan naar de boosdoeners.

Ik ruimde de overgebleven tekorten als volgt op:

• Allereerst: de gaten voor de krukpennen van de vierde as blijven onaangeroerd. De vierde as (geteld van recht, rechts is de voorzijde van de lok) zal de aangedreven as worden. Elke speling in die krukpen vertaalt zich naar alle vier andere assen. Ik zal dus alleen het minum aan speling toestaan dat nodig is om de krukpen te laten draaien.
• Ik verwijderde de krukpennen van de eerste, tweede en vijfde as.
• Ik plaatste beide koppelstangen op de vier overgebleven krukpennen van de derde en vierde as. Een test liet zien dat het onderstel zonder klemmen liep. Dat is een mooie basis om van uit te gaan!
• Ik voegde een krukpen toe op de tweede as en testte, monteerde de andere krukpen op diezelfde tweede as en testte. Een klein beetje ruimen van een van de gaten in de koppelstang was nodig, maar daarna liep alles weer zonder klemmen. Ik had al drie assen gangbaar!
• Zo voegde ik ook de krukpennen van de eerste as toe. Daar moest wel wat meer geruimd worden maar tenslotte liep ook dat prima.
• En zo volgde ook de vijfde as.

In het geval dat zaken toch weer begonnen te klemmen, en gek genoeg gebeurde dat ook ondanks zorgvuldig werken, ging ik stap voor stap terug tot het weer goed liep en dan begon ik weer op te bouwen. Neem je tijd, nu is het moment om alle problemen op te lossen. Mijn doel was een absoluut vrij lopend onderstel met de geringst mogelijk speling.

Tenslottte had ik dat vrij lopende onderstel.